کارت گرافیک؛ راهنمای خرید کارت گرافیک
در زمان خرید یک سیستم گیمینگ، انتخاب یک کارت گرافیک مناسب از درجۀ اهمیت بیشتری نسبت به پردازنده مرکزی یا همان CPU برخوردار است. از طرف دیگر پارامترهای مختلفی در انتخاب یک کارت گرافیک گیمینگ موثر هستند که از جملۀ آنها می‌توان به ابعاد کیس، نوع مانیتور و تنظیمات گرافیکی مورد انتظار کاربر در حین اجرای بازی‌های رایانه‌ای اشاره کرد.
به هرحال می‌توان گفت که کارت‌های گرافیکی در کنار پردازنده و مادربرد به عنوان یکی از مهم‌ترین قطعات کامپیوترهای مخصوص بازی اعم از سیستم‌های خانگی، واقعیت مجازی و پلتفرم‌های گیمینگ تحت شبکه به حساب می‌آیند و در آخر مهم‌ترین نکته برای خرید یک کارت گرافیک گیمینگ آن است که بتوان از همۀ قدرت و امکانات آن به نحو مطلوب بهره برد؛ به بیان ساده هماهنگی سخت‌افزاری و تعادل میان کارت گرافیک و سایر قطعات سیستم، مهم‌ترین موضوعی است که در زمان خرید این محصول باید به آن توجه کرد.
کارت گرافیک چیست و چه نقشی در سیستم‌های کامپیوتری دارد؟
در ساده‌ترین حالت، وظیفۀ پردازش و تحلیل سیگنال‌های تصویر و ارسال آنها به صفحه نمایش بر عهدۀ کارت گرافیک سیستم است؛ یعنی هر آنچه که شما بر روی صفحۀ مانیتور مشاهده می‌کنید، نتیجۀ پردازش‌های انجام‌شده توسط کارت گرافیک است. البته این تعریف، بسیار ابتدایی بوده و در حال حاضر عملکرد کارت‌های گرافیکی در حوزه‌هایی فراتر از این تعریف قرار می‌گیرد و در حال حاضر تمامی فعالیت‌های گرافیکی و سه‌بعدی، انجام محاسبات پیچیده نظیر ماینینگ، پردازش‌های مربوط به بازی‌های رایانه‌ای، فعالیت‌های مربوط به هوش مصنوعی نیز توسط کارت‌های گرافیکی انجام می‌پذیرد.
به طور کلی نقش کارت‌های گرافیکی در عملکرد سیستم‌های کامپیوتری PC کاملا بدیهی است و بسیاری از فعالیت‌های کاربران به عملکرد و قابلیت‌های این قطعه بستگی دارد.
انواع کارت گرافیک
کارت گرافیک به‌طورکلی در سه نوع تولید می‌شود که هرکدام از نظر عملکرد متفاوت هستند:
. گرافیک آنبرد یا همان گرافیک مجمع
. کارت گرافیک مجزا
. کارت گرافیک اکسترنال eGPU
انواع اسلات کارت گرافیک
در هنگام خرید کارت گرافیک با توجه داشته باشید که مادربرد دارای اسلات های مختلفی برای اتصال به کارت گرافیک هستند. کاربران سازگاری کارت گرافیک ها و اسلات‌ها را نیز باید در نظر داشته باشند. در ادامه با انواع مادربردها آشنا می‌شوید:
PCI :
جزو قدیمی‌ترین اسلات‌ها محسوب می‌شود که روی مادربرد طراحی شده و به‌عنوان رابط موازی عمل می‌کند. این نوع اسلات پهنای باند کوچکی دارد و هنوز هم قابل استفاده است.
AGP :
این نوع از اسلات پیشرفته‌تر از نوع قبلی است. این نوع به GPU اجازه دسترسی به حافظهی رم اصلی سیستم را می‌دهد و سرعت فرکانس دو یا سه برابر یا بیشتر از اسلات PCI است.
PCI-E (PCI Express) :
جدیدترین نوع اسلات ها محسوب می‌شود که سرعت انتقال بسیار سریع‌تر به نسبت PCI دارد و دارای رابط سریالی هستند. اندازه شیارها نسبت به پهنای باند آنها متفاوت است. پهنای باند مختلفی مانند X1 ، X4 ، X8 ، X16 وجود دارد که هر چه عدد پهنا بزرگ‌تر باشد به اسلات بزرگ‌تری نیاز خواهید داشت. همچنین می‌توانید کارت‌هایی را که اندازه شکاف کوچک‌تری دارند را در اسلات‌هایی با شیار بزرگ‌تر استفاده کنید.
SLI و CrossfireX :
گاهی نیاز دارید که از چند کارت گرافیک هم‌زمان استفاده کنید، باید به سراغ اسلات‌های SLI و CrossfireX بروید که به ترتیب برای شرکت انویدا و AMD هستند. با این نوع اسلات‌ها می‌توانید به طور هم‌زمان با خرید کارت گرافیک Nvida یا کارت گرافیک AMD از هر دو برای رندرینگ یا ماینینگ استفاده کنید.
NVIDIA و AMD ؛ دو تولیدکنندۀ عمدۀ کارت‌های گرافیکی جهان
با وجود اینکه شرکت‌های مختلی در زمینۀ تولید کارت‌های گرافیکی در حال فعالیت هستند اما بخش عمدۀ چیپ‌های گرافیکی مورد استفاده در این محصولات توسط دو شرکت بزرگ NVIDIA و AMD تولید می‌شوند که البته شرکت Intel نیز به زودی فعالیت خود را در زمینه تولید چیپ‌های گرافیکی دسکتاپ آغاز خواهد کرد.
بیشتر شهرت کمپانی AMD مربوط به محصولات میان‌رده و اقتصادی آن است که البته با ظهور محصولات خانوادۀ RX تحولی عظیم در طراحی و تولید کارت‌های گرافیکی AMD ایجاد شده است، به گونه‌ای که در تمامی زمینه‌ها و به ویژه در زمینۀ مصرف انرژی می‌توان محصولات AMD را به عنوان رقیبان سرسخت محصولات NVIDIA در نظر گرفت.
دسته‌بندی پردازنده‌های گرافیکی
پردازنده‌های گرافیکی از تنوع بسیار بالایی برخوردار هستند اما به طور کلی می‌توان آنها را به دو دسته پردازنده‌های موبایل و دسکتاپ تقسیم کرد. بخش موبایل دارای تنوع بسیار گسترده‌ای از مدل‌ها است و سازندگان تخصصی خود را دارد در بخش دسکتاپ نیز با وجود مدل‌های مختلف، بخش عمدۀ محصولات به عنوان زیرشاخه‌های دو شرکت NVIDIA و AMD محسوب می‌شوند. در این بین نوع دیگری از پردازنده‌های گرافیکی با عنوان پردازنده‌های گرافیکی مجتمع نیز وجود دارند که به شکل مجتمع در داخل واحد پردازش اصلی یا همان CPU قرار گرفته و کاربر را از خرید یک کارت گرافیکی مجزا بی‌نیاز می‌کنند؛ البته قدرت پردازش گرافیکهای مجتمع در مقایسه با بسیاری از مدل‌های کارت گرافیک در سطح پایین‌تری قرار می‌گیرد. بدیهی است که استفاده از گرافیکهای مجتمع تنها برای مصارف روزمره و پردازش‌های معمولی و در بهترین حالت برای اجرای برخی از بازی‌های رایانه‌ای در رزولوشن و تنظیمات گرافیکی پایین تعریف می‌شود.
در کنار موارد بالا، دسته‌ای از پردازنده‌های گرافیکی نیز به منظور پردازش محتوای گرافیکی صنعتی و تجاری مانند طراحی سه‌بعدی، نقشه‌کشی پیشرفته و در مجموع در سیستم رندرینگ مورد استفاده قرار می‌گیرند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به پردازنده‌های گرافیکی سری Quadro شرکت NVIDIA و FirePRO شرکت AMD و کارت‌های سری Matrox اشاره کرد.
لازم به ذکر است که این محصولات کارآیی بالایی در اجرای بازی‌های رایانه‌ای نداشته و معمولا به دلیل داشتن قیمت بالا در لیست انتخاب کاربران خانگی قرار نمی‌گیرند. از طرف دیگر با ظهور نسل جدید کارت‌های قدرتمند دسکتاپ نظیر خانواده NVIDIA RTX30XX و AMD Radeon RX6XXX و توانایی بالای آنها در پردازش طیف وسیع فعالیت‌های رایانه‌ای، شاهد استفادۀ بیشتر این محصولات در بخش‌های صنعتی و تجاری هستیم.
کارت‌های گرافیکی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
هویت یک کارت گرافیک توسط پردازنده گرافیکی آن تعریف می شود زیرا بسیاری از مشخصات یک کارت گرافیک مانند تعداد هسته‌های پردازش، نوع و مقدار حافظه قابل پشتیبانی، رابط باس و ... توسط پردازنده گرافیکی آن تعیین می‌شوند. مثلا پردازنده گرافیکی RTX3090 دارای 10496 هسته CUDA و 82 هسته RT در کنار 24 گیگابایت حافظه از نوع GDDR6X با رابط 384 بیتی است.
البته این اعداد در مدل‌های مختلف کارت 3090 یکسان هستند، مثلا مشخصات یک کارت RTX3090 از برند MSI با یک کارت RTX3090 از برند ASUS یکسان است و تفاوت آنها به طراحی ظاهری و برخی قابلیت‌های جانبی مربوط می‌شود. بدیهی است که قدرت پردازش این دو کارت تا حد بسیار زیادی نزدیک به یکدیگر خواهد بود.
بنابراین ملاک اصلی خرید کارت گرافیک در وهلۀ اول مربوط به مدل پردازنده گرافیکی است و سایر ویژگی‌ها مانند برند، تعداد فن‌های خنک‌کننده و تعداد خروجی تصویر و ... از درجۀ اهمیت کمتری برخوردار بوده و ملاک قدرت و کارآیی یک کارت نخواهند بود. اما معمولا اختلاف قیمت موجود در بین کارت‌های یک مدل خاص بر مبنای همین ویژگی‌های فرعی ایجاد می‌شود و گاه شاهد آن هستیم که مثلا دو کارت گرافیک از مدل RTX3060 یکی از برند MSI و دیگری از برند ZOTAC دارای اختلاف چند میلیونی هستند.
بهترین برند و تولیدکنندۀ کارت گرافیک چیست؟
در حال حاضر برندهای مختلفی در زمینۀ تولید کارت‌های گرافیکی فعالیت دارند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به برندهای MSI، ASUS و Gigabyte اشاره کرد. برندهای باکیفیت و معتبر دیگری نیز مانند ZOTAC، PALIT،Sapphire و ... در این زمینه فعالیت دارند که با داشتن قیمت مناسب و ارائه قابلیت‌های متنوع به انتخاب اول بسیاری از کاربران مبدل شده‌اند. به طور کلی در حین خرید کارت گرافیک نباید تنها بر روی برند آن تکیه کرد و انجام تحقیق و دریافت مشاوره در خصوص این موضوع می‌تواند نتایج بسیار بهتری به دنبال داشته باشد.
البته در نظر داشته باشید خرید بهترین کارت گرافیک صرفاً برای تمام کاربران انتخاب درستی نمی‌باشد؛ درنظرگرفتن قیمت کارت گرافیک و نوع کاربری نیز بسیار مهم است.
اهمیت توجه به ابعاد فیزیکی کارت‌های گرافیکی
ضخامت، ارتفاع و طول یک کارت گرافیک از جمله مواردی هستند که در زمان خرید باید به آنها توجه داشت تا بتوان یک کارت گرافیک را به درستی در داخل کیس سیستم نصب کرد. در حال حاضر کارت‌های گرافیکی موجود در بازار دارای ضخامتی معادل 1 تا 4 اسلات توسعه هستند اما در اکثر مدل‌ها، این ضخامت معادل 2 اسلات توسعه است که در صورت داشتن قاب اختصاصی در قسمت فن‌ها و با وجود هیت‌سینک بزرگ، این فضا تا 3 اسلات نیز افزایش می‌یاید که در زمان انتخاب مادربرد و کیس باید به این موارد توجه داشت تا در زمان اسمبل سیستم، مشکلی از این بابت وجود نداشته باشد.
انتخاب پاور و توجه به تعداد و نوع کانکتورهای تغذیه‌ی کارت گرافیک
شکاف‌های PCIe در حالت کلی قادر به انتقال 75 وات انرژی الکتریکی هستند اما مقدار انرژی موردنیاز در اغلب کارت‌های گرافیکی، فراتر از این رقم بوده و نیازمند استفاده از کانکتورهای تغذیه خارجی هستند که در اکثر مدل‌ها به صورت یک کانکتور یا ترکیب دو یا چند کانکتور 6پین و 8پین و در مدل‌های جدیدتر مانند کارت RTX3090Ti به صورت یک کانکتور 16پین در نظر گرفته می‌شوند.
بنابراین پیش از خرید کارت گرافیک، در نظر گرفتن یا خرید پاور یا همان منبع تغذیه کامپیوتر، با توان خروجی کافی و تعداد کانکتورهای مناسب از موارد ضروری محسوب می‌شود. البته در صورت نبود کانکتور تغذیه 6پین یا 8پین می‌توان از مبدل‌های Molex یا SATA برای تامین برق موردنیاز کارت‌های گرافیکی استفاده کرد که این حالت چندان مورد تایید نبوده و پیشنهاد نمی‌شود.
کارت گرافیک و تکنولوژی واقعیت مجازی
استفاده از یک کارت گرافیکی قدرتمند از جمله موارد ضروری برای ورود به دنیای شگفت‌انگیز واقعیت مجازی است. استفاده از یک کارت گرافیک میان‌رده برای بهره‌مندی از حداقل امکانات این تکنولوژی الزامی است اما در حالت کلی باید از یک کارت گرفیک رده بالا و حرفه‌ای استفاده کرد. به طور معمول، کارت‌های گرافیکی سری NVIDIA عملکرد بهتری در زمینۀ واقعیت مجازی ارائه می‌دهند اما برای کاهش هزینه‌ها می‌توان از محصولات خانوادۀ Radeon RX شرکت AMD نیز استفاده کرد.
انواع پورت‌های کارت گرافیک کامپیوتر
پورت‌های خروجی در کارت گرافیک نیز دارای انواع مختلفی هستند که بهتر است به نوع خروجی پورت و تعداد آن نیز توجه داشته باشید.
پورت VGA :قدیمی‌ترین پورت‌ها VGA نام دارند با نام D-Sub نیز شناخته می‌شوند که ابتدایی‌تر خروجی کارت‌های گرافیکی محسوب می‌شوند و سیگنال آنالوگ را منتقل می‌کنند.
DVI :
پورت خروجی DVI دارای دو نوع DVI-I و DVI-D است که نوع I سیگنال‌های دیجیتال و آنالوگ را انتقال می‌دهد، اما نوع D فقط سیگنال‌های دیجیتال رو منتقل می‌کند.
HDMI :
یکی از محبوب‌ترین پورت‌ها است که به‌راحتی در بیشتر مانیتورها دیده می‌شود و کیفیت خوبی را ارائه می‌کند.
DisplayPort :
این پورت به‌تازگی در حال گسترش است که کیفیت بسیار بالایی دارد و در مانیتورهای نسل جدید مشاهده می‌شود.
انواع پسوند در کارت گرافیک انویدیا (Nvidia)
پسوند Ti :
کوتاه شده کلمه Titanium است، معرف کارت گرافیک با تعداد هسته‌های بیشتر و به طبع سرعت کلاک بالاتر، رم ویدیویی بیشتر و در نتیجه عملکرد بهتر است.
پسوند Super :
کارت های با هسته های بیشتر و عملکر بهتر به نسبت نسخه استاندارد.
پسوند OC :
تنظیمات سرعت کلاک بالاتری نسبت به مدل‌های استاندارد دارند.
قیمت کارت گرافیک
کارت گرافیک جزو گران‌قیمت‌ترین قطعات داخلی کیس به‌حساب میآید و دلیل بالابودن قیمت کارت گرافیک افزایش تقاضا و رشد ماینینگ ها در سال‌های گذشته است. در فروشگاه لیون کامپیوتر می‌توانید جدیدترین کارت گرافیک ها با قیمت روز مقایسه و خریداری کنید.
آشنایی با اصطلاحات مرتبط با کارت گرافیک
واحد پردازش گرافیکی یا GPU :
بخش اصلی کارت گرافیک که وظیفۀ پردازش و تحلیل داده‌ها را بر عهده دارد و در بیشتر موارد نام واحد پردازش گرافیکی در کنار برند تولید‌کننده به عنوان نام اصلی بر روی جعبه محصول درج می‌شود و اغلب کاربران از اصطلاح GPU به عنوان جایگزینی برای کارت گرافیک استفاده می‌کنند که در واقع صحیح نیست و GPU بخشی از کارت گرافیک است.
فرکانس پردازنده گرافیکی :
نشان‌دهندۀ سرعت پردازش کارت گرافیک است و بر حسب مگاهرتز بیان می‌شود. این عدد در کارت‌های مختلف ثابت نیست و برندهای مختلف می‌توانند مقادیر آن را تا حدودی افزایش بدهند. داشتن پسوندهای OC / O / Extreme نشان‌دهندۀ آن است که مقدار فرکانس پردازنده گرافیکی نسبت به مدل مرجع افزایش پیدا کرده است.
هسته پردازش :
تعداد واحدهای پردازش موجود در پردازندۀ گرافیکی است که در کارت‌های NVIDIA با نامCUDA Core و در کارت‌های AMD با نام Stream Core شناخته می‌شوند.
حافظه یا VRAM :
فضای اختصاصی موجود در کارت گرافیک که به منظور ذخیره‌سازی و دسترسی به اطلاعات موردنیاز بخش GPU مورد استفاده قرار می‌گیرد و چیزی شبیه به کاربرد RAM برای بخش CPU است. این پارامتر بر اساس واحد گیگابایت اندازه گیری می‌شود و مقدار آن تاثیر بسزایی در عملکرد کارت‌های گرافیکی به ویژه در حین اجرای بازی‌های رایانه‌ای دارد. مقدار حافظه یک کارت گرافیک بر اساس نوع پردازنده گرافیکی آن تعیین می‌شود و هیچ شرکتی حق تغییر در مقدار تعیین شده توسط شرکت مرجع را ندارد. به عنوان مثال کمپانی NVIDIA برای کارت GTX1050Ti حافظه‌ای معادل 4 گیگابایت در نظر گرفته است و تمامی کارت‌های GTX1050Ti موجود در بازار از تمامی برندها دارای حافظهی 4 گیگابایتی بوده و هیچ استثنایی در این مورد وجود ندارد.
نوع حافظه VRAM :
نسل حافظه گرافیکی مورد استفاده در کارت گرافیک است که در حال حاضر نسل‌های DDR3 تا GDDR6X در مدل‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
رابط Bus :
پل ارتباطی بین پردازنده گرافیکی و حافظه گرافیکی است که بر مبنای واحد Bit بیان می‌شود. به طور مثال کارت RTX3070 دارای رابط باس 256 بیتی است. این پارامتر یکی از موارد موثر در مقدار پهنای باند کارت گرافیک است.
فرکانس حافظه :
سرعت حافظۀ کارت گرافیک یا همان VRAM را نشان می‌دهد که این پارامتر در کنار رابط باس، میزان پهنای باند کارت گرافیک را مشخص می‌کند و بر حسب واحد گیگابیت در ثانیه (Gbps)
